In het kader van het diaconaal project Meer voor Minder hebben we al een aantal malen uw aandacht gevraagd voor de armoedeproblematiek. In dit artikel verzamelde de diaconie de nodige informatie over het begrip ‘armoede’. De cijfers die u vindt gaan over 2019, en de gevolgen van de coronacrisis zijn hierin dus niet verwerkt. Als we ons realiseren dat het aantal inwoners in Zwolle met een bijstandsuitkering in het eerste halfjaar van 2020 fors gestegen is (zoals de Stentor meldt in oktober van dit jaar) dan wordt de situatie als gevolg van de coronapandemie alleen maar zorgelijker.
Een omschrijving van het begrip armoede
De Verenigde Naties omschrijven armoede als “het niet kunnen voorzien in de eerste levensbehoeften”. Veel onderzoeken tonen aan dat in een rijk land als Nederland steeds meer mensen door armoede getroffen worden. We spreken in Nederland over absolute armoede als mensen leven onder de lage-inkomensgrens en bijv. niet beschikken over (gezond) voedsel, huisvesting, toegang tot gezondheidszorg (bijv. een zorgverzekering) of geen mogelijkheden hebben om verder te leren na de verplichte schoolperiode. Relatieve armoede verwijst naar de levensomstandigheden van een individu of groepen in verhouding met zijn/haar omgeving. Sociale armoede betekent dat mensen niet mee kunnen doen aan het normale maatschappelijke leven omdat er geen geld is voor een sportclub of vereniging, voor schoolactiviteiten of een uitstapje van de buurt-, speeltuin-, of ouderenvereniging of bijv. voor toegang tot internet.
Armoede in Nederland: feiten en cijfers
Ondanks het feit dat Nederland een van de rijkste landen ter wereld is, leven hier ook mensen in armoede. Aan wie moeten we dan denken? Wat zijn de belangrijkste trends en ontwikkelingen? En welke invloed heeft armoede op het leven van mensen?
De gezichten van armoede
Ook in Nederland is armoede, in elke stad en in elk dorp, en het heeft vele gezichten. Schrijnend zichtbaar zijn de dak- en thuislozen en psychisch verwarden. We zien vaker vluchtelingen en migranten op straat. Zo’n 140.000 mensen maken gebruik van de voedselbank. Minder zichtbaar is de stille armoede. Het zijn ouderen, arbeidsongeschikten, psychisch kwetsbaren, gehandicapte jongeren en werklozen. Soms ook zijn het ook mensen met betaald werk, die ondanks dat toch op of onder de armoedegrens leven.
Risico op armoede
Armoede, werkloosheid en schuldenlast in Nederland worden nog niet minder. Armoede is de laatste jaren zelfs gestegen als we de cijfers van armoede en schulden combineren. Een op de twaalf huishoudens heeft te maken met armoede. Gecombineerd met schulden gaat het om minimaal een op de vijf en maximaal een op de drie huishoudens. Sinds 2011 stijgt het aantal huishoudens met een langdurig laag inkomen, met name omdat er meer langdurig afhankelijk zijn van een bijstandsuitkering. Het grootste risico op armoede hebben: vluchtelingen uit Syrië en Eritrea met een verblijfsstatus, niet westerse huishoudens, eenoudergezinnen, alleenstaanden tot de AOW-leeftijd, 55-plussers zonder baan, huishoudens met bijstand en huishoudens met een laag opgeleide hoofdkostwinner. In veel van deze huishoudens groeien kinderen op.
Werkeloosheid.
In april 2019 vormden 13 miljoen mensen van 15 tot 75 jaar de beroepsbevolking. Hiervan hebben 9,2 miljoen mensen minimaal 12 uur per week betaald werk; 4,5 miljoen mensen werken voltijds. Ruim 4,1 miljoen mensen van de beroepsbevolking hadden in april 2019 om uiteenlopende reden geen betaald werk. Opvallend is dat de werkloosheid onder jongeren met een migratieachtergrond twee keer zo groot is als die onder jongeren met een Nederlandse achtergrond. Bij mensen tussen 55 en 65 jaar is het aandeel met een (langdurig)laag inkomen blijven stijgen.
Schulden
Van elke honderd huishoudens hebber er veertien een studieschuld en bijna dertig andere schulden, zoals schulden voor consumptieve doeleinden en rood staan (buiten de hypotheek om).
Dakloosheid
Het aantal daklozen in Nederland is flink gestegen; het aantal daklozen met een niet-westerse herkomst is tussen 2009 en 2015 zelfs verdubbeld. Dakloosheid ontstaat door werkloosheid, echtscheiding, en schulden en het ontbreken van een sociaal netwerk.
Bronvermelding: Armoede en de Verenigde Naties en Diakonia (december 2019). Alle genoemde cijfers en feiten zijn afkomstig uit een onderzoek door het Centraal Plan Bureau.
